Wraz z upływem lat i postępującym procesem starzenia się pojawiają się różne schorzenia i dolegliwości fizyczne.
Poniżej znajdują się opisy i zalecania dotyczące wybranych, najczęściej spotykanych chorób osób starszych. Przedstawione opisy mają charakter informacyjny i poglądowy. Diagnozę może postawić jedynie lekarz.
Bezsenność
Z wiekiem maleje zapotrzebowanie na sen, a zatem skraca się liczba godzin snu w czasie doby. Z bezsennością mamy do czynienia wówczas, kiedy występują trudności z zasypianiem, wybudzanie się w środku nocy, a także zbyt wczesne budzenie się, które prowadzą do obniżenia sprawności organizmu w czasie dnia. Przyczyną bezsenności mogą być choroby somatyczne np. nadczynność tarczycy, przerost prostaty, niewydolność krążenia, zaburzenia oddychania, bóle oraz problemy psychiczne np. depresja. Również przyjmowane leki mogą powodować zaburzenia rytmu snu i czuwania. Jedną z przyczyn występowania bezsenności może być także nieprawidłowa dieta lub złe nawyki np. spożywanie napojów pobudzających z zawartością kofeiny (kawa, herbata) i ciężkostrawnych posiłków tuż przed snem, czy też drzemki w ciągu dnia.
Jeśli bezsenność nie ma podłoża chorobowego, czasem wystarczy zmienić dietę, zadbać o wyciszenie przed snem, odpowiednią ilość ruchu w ciągu dnia oraz odpowiednie warunki snu tj. temperatura w pomieszczeniu, cisza. W celu ustalenia przyczyny bezsenności należy zgłosić się do lekarza.
Choroba wieńcowa
Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) polega na niedostatecznym ukrwieniu i zaopatrzeniu serca w tlen. Bezpośredni wpływ na jej występowanie ma dieta i styl życia, który dana osoba prowadzi przez całe życie. Najbardziej narażone na chorobę niedokrwienną serca są osoby palące, otyłe (zwłaszcza otyłość brzuszna) i prowadzące siedzący tryb życia, a także osoby z nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą i cukrzycą. Częstym objawem choroby, na który należy zwrócić uwagę, jest dławiąco-duszący ból w klatce piersiowej zlokalizowany za mostkiem, promieniujący na sąsiednie partie ciała.
Choroba niedokrwienna może przebiegać bezobjawowo, dlatego warto robić regularne badania kontrolne i dbać o zdrowy styl życia.
Jaskra
Choroba oczu spowodowana wpływem ciśnienia śródgałkowego na nerw wzrokowy, które może doprowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w efekcie do utraty wzroku. Przyczyna powstania jaskry nie jest dostatecznie poznana, ale ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem. Inne czynniki sprzyjające powstaniu i rozwojowi choroby to: uwarunkowania genetyczne, problemy z ciśnieniem tętniczym, krótkowzroczność powyżej 4 dioptrii, wysoki poziom cholesterolu, choroby siatkówki, migreny. Objawy to obniżona ostrość wzroku i zawężone pole widzenia. Inna postać jaskry ma przebieg utajony i może nie dawać żadnych objawów aż do momentu całkowitego zniszczenia nerwów wzrokowych. Jaskra jest chorobą nieuleczalną.
Duże znaczenie ma profilaktyka – odpowiednio wczesne rozpoznanie daje szansę na zatrzymanie jej rozwoju. Schorzenie może wykryć tylko badanie okulistyczne.
Zaćma
Zaćma starcza, inaczej katarakta, to choroba, która powoduje zmętnienie soczewki. Chory może skarżyć się na szybkie męczenie się oczu i pogorszenie ostrości widzenia – “jakby za mgłą”. Pojawia się także duża wrażliwość na jaskrawe światło, wrażenie słabego kontrastu, wyblakłych kolorów i częsta potrzeba zmiany okularów. W efekcie, nieleczona choroba może prowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku. Dokładna przyczyna powstawania zaćmy u osób starszych nie jest znana. Sprzyja jej m.in. płeć (kobiety znajdują się w grupie większego ryzyka), czynniki związane ze stylem życia (np. palenie papierosów), czynniki genetyczne, niektóre choroby (cukrzyca, choroby tarczycy, jaskra), przyjmowanie leków sterydowych. Skutecznym leczeniem zaćmy jest zabieg chirurgiczny.
Niedosłuch
Jedną z powszechniejszych dolegliwości osób starszych są problemy ze słuchem. Głuchota starcza spowodowana jest starzeniem się organizmu, w tym narządu słuchu. Stopniowo, z upływem czasu osłabia się ostrość słuchu i pojawiają się trudności w rozumieniu mowy. Niedosłuchowi mogą towarzyszyć zawroty głowy i szumy w uszach. Chory zaczyna coraz głośniej słuchać radia i telewizora, czasem sprawia wrażenie zdezorientowanego, nie rozumie, co do niego mówimy i wycofuje się z kontaktów towarzyskich.
Inne czynniki, które sprzyjają powstaniu i rozwojowi głuchoty to uwarunkowania genetyczne, choroby z wysoką gorączką, niektóre grupy leków, hałas. Uszkodzonego słuchu nie da się wyleczyć farmakologicznie. Niedosłuch można wyeliminować przez zastosowanie aparatu słuchowego.
Osteoporoza
Osteoporoza polega na postępujących zmianach w strukturach fizycznych kości i zmniejszeniu ich masy. Z wiekiem organizm człowieka wytwarza coraz mniej tkanki kostnej, a istniejąca tkanka ulega niszczeniu, pojawiają się również niedobory wapnia, które mają bezpośredni wpływ na stan kości. W wyniku procesu chorobowego dochodzi do osłabienia układu kostnego, co może prowadzić do złamań. Na rozwój osteoporozy mają wpływ czynniki genetyczne, niedobór hormonów: estrogenu lub testosteronu, dieta uboga w wapń i nadmiar sodu, siedzący tryb życia, mały kontakt ze światłem słonecznym, palenie papierosów, picie kawy oraz występowanie przewlekłych chorób np. choroby tarczycy, cukrzyca, choroby reumatyczne. Zdecydowanie częściej osteoporoza występuje u kobiet.
Początkowa faza schorzenia w większości przypadków przebiega bez widocznych objawów. W profilaktyce oraz leczeniu bardzo istotna jest zmiana diety i rehabilitacja, a także unikanie sytuacji, w których może dojść do złamania kości.
Reumatyzm
Określenie “reumatyzm” jest używane do określenia chorób, których głównym objawem jest ból mięśni oraz stawów. Pod tym pojęciem kryje się bardzo wiele jednostek chorobowych o podłożu zapalnym i niezapalnym, wśród których najczęściej występuje choroba zwyrodnieniowa. Zmiany zwyrodnieniowe związane są z naturalnym procesem zużycia stawów, ale w przypadku większości chorób reumatycznych przyczyna ich powstania nie jest znana. Leczenie polega na łagodzeniu objawów za pomocą środków farmakologicznych, rehabilitacji i odpowiedniego żywienia. Ryzyko powstania chorób reumatycznych można zmniejszyć poprzez prowadzenie aktywnego trybu życia, stosowanie zdrowej diety i unikanie obciążania stawów. Ponadto należy nie dopuszczać do otyłości, wychładzania organizmu, przebywania w wilgotnym środowisku oraz nie lekceważyć chorób takich jak angina, ponieważ ich powikłania mogą wpływać na rozwój zmian reumatycznych.
Przeczytaj także:
Rozumienie starości
Pamięć i demencja
Depresja
Odżywianie i leki
