Opieka w demencji (ch. Alzheimera oraz inne choroby otępienne)
Kiedy u naszych bliskich pojawia się demencja oprócz osłabienia pamięci, sprawności myślenia i rozumienia, może zmienić się również osobowość chorego, a tym samym jego relacje z bliskimi. Chory oddala się psychicznie i emocjonalnie. Sytuacja staje się doświadczeniem trudnym zarówno dla osoby, która cierpi jak i dla członków rodziny, przyjaciół, a zwłaszcza dla opiekunów. Bliska osoba staje się nieobecna i obecna zarazem. Pozostaje ona z nami, choć tracimy nieodwracalnie jej znaczącą część. Powstaje wtedy dezorientujące rozdwojenie, brak jasności, które pozostawia opiekuna w zawieszeniu. Warto pamiętać, że uczucia, które towarzyszą opiece, takie jak bezsilność, smutek, frustracja, poczucie niepewności wynikają (także) z tego, że objawów demencji nie da się zatrzymać, ani kontrolować. To, na co mamy wpływ, to sposób w jaki postrzegamy zachowania własne i podopiecznego. Zamiast walki o wpływ na sytuację, która słabo poddaje się kontroli, warto próbować zaakceptować problem, który nie ma właściwego rozstrzygnięcia. Chodzi o to, aby pogodzić się ze stratą kogoś, kto nadal jest bliski, ale już inny.
Inne trudne doświadczenie opiekunów bliskich chorujących na demencję to zaburzenia treści myślenia – urojenia oraz spostrzegania – omamy, halucynacje, które towarzysza osobom z demencją.
Urojenia dotyczą najczęściej:
okradania – chory zgłasza, że giną mu rzeczy, oskarża najbliższych o kradzież przedmiotów, pieniędzy;
trucia – chory uważa, że najbliższe otoczenie chce go otruć podając określone potrawy lub leki;
fałszywego opiekuna – chory twierdzi, że osoby opiekujące się nim nie są mu znane i zostały podstawione;
porzucenia – chory uważa, że został porzucony przez najbliższych i nikt się nim nie zajmuje.
W związku z zaburzeniami pamięci i postępami choroby pojawić się mogą omamy wzrokowe np. chory nie rozpoznaje siebie w lustrze i twierdzi, że widzi obcą osobę; widzi postaci ludzi lub zwierząt i może prowadzić z nimi rozmowy. Największe nasilenie omamów wzrokowych pojawia się w godzinach wieczornych.
Warto pamiętać, że urojenia dla chorego są rzeczywistością, którą on widzi lub słyszy. Nie należy “dyskutować z urojeniami”, przekonywać chorego, że nie są one prawdą. To, co może okazać się skuteczne w radzeniu sobie z takimi stanami to odwracanie uwagi chorego od danego tematu, przekierowanie jego aktywności na jakiś inny obszar. Kierowane w stronę najbliższych, najczęściej opiekuna, oskarżenia są bolesne i obciążające emocjonalnie. Jednak ważne jest by nie traktować ich personalnie. Są one skutkiem choroby. W wyniku choroby bliski traci także m.in. umiejętność realnej oceny sytuacji, może więc zdarzać się, że zakwestionuje wcześniejsze ustalenia, czy będzie próbował robić rzeczy dla siebie niebezpieczne. Opieka nad chorym z otępieniem wymaga wiele wysiłku oraz czasu i potrafi przerosnąć nawet najsilniejszych. Opiekun potrzebuje uzupełniania energii i środowiska „bez choroby” – może to być spacer, taniec, spotkanie lub jakakolwiek inna aktywność, która pozwoli oderwać się od codzienności. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy wcześniej poszuka wsparcia w opiece nad chorym. Tym bardziej, że opieka nad chorym z otępieniem będzie stopniowo zwiększać swój zakres i stopień.
Wskazówki ułatwiające komunikację z osoba chorą na demencję
mów krótkimi, prostymi zdaniami,
staraj się nie odgadywać, co chory chciał powiedzieć, pozwól mu skończyć zdanie, przypomnieć sobie słowo, chyba, że u chorego wyraźnie narasta irytacja
unikaj sformułowań typu „a nie mówiłam”, „nie pamiętasz?”, „już o to pytałeś”
unikaj zdrobnień oraz sposobu mówienia jak do dziecka,
polecenia powtarzaj wielokrotnie, a jeżeli chory ciągle zadaje te same pytania, staraj się odwrócić jego uwagę,
zadawaj pytania zamknięte czyli takie, na które odpowiedź może się ograniczyć do słowa „tak” lub „nie”,
wzmacniaj słowa gestem i mimiką, np. kiedy mówisz „usiądź”, jednocześnie wskaż ręką na fotel.
Przeczytaj również:
Pod wspólnym dachem
Rozmowy
(Nie)chciana pomoc
